Mien Bouwman.

Er lag een rouwannonce in de brievenbus van ons nieuwe appartement. Mijn hart stond stil toen ik hem las: Mien Bouwman is op 3 maart jl. na een kortstondige ziekte op 87 jarige leeftijd overleden.

Ik heb haar pas op de crematie van mijn moeder, waar zij heel openhartig over het verzetswerk van mijn moeder sprak, persoonlijk leren kennen. Die toespraak was de aanleiding voor mijn boek, waar Mien ook een significante rol in speelt. Het was voor mij een openbaring en in 2005 heb ik haar benaderd. Sindsdien hebben wij een regelmatig contact onderhouden en heeft zij mij ongelooflijk veel over mijn moeder verteld.
Ik ben dolblij dat ik in 2005 de euvele moed heb gehad haar te schrijven. Onze gesprekken waren diepgaand, verhelderend en voor mij uiterst emotioneel. Mien durfde mij ook te confronteren met de gelijkenis die zij zag tussen mijn moeder en mij, terwijl ze wist dat ik daar helemaal niet blij van werd.
Regelmatig glimlachte ze en zei: "Ellen je lijkt toch zo op Mies. Kind wat lijk jij op je moeder!!".
Mijn laatste strohalm is geknakt, zij was de langstlevende die mijn moeder in de oorlogsjaren zo goed heeft gekend. Daar ben ik heel verdrietig over. Het is alsof er iets langzaam in een moeras wegzakt.

Morgen om half 8 staan de verhuizers op de stoep om de spullen voor de opslag op te halen. Daarna stap ik in de auto naar Bennebroek en neem met een brok in mijn keel en pijn in 't hart afscheid van de vrouw die mij zo enorm tot steun is geweest. Het eerste exempaar van mijn boek had ik haar zo graag overhandigd. Helaas mag dat niet zo zijn.
Mien heeft haar rust meer dan wie dan ook verdiend.

Uit Trouw 20/04/1993
AMSTERDAM - Natuurlijk was het wel eens heel eng. Zoals die keer in 1943 dat ze in de trein van Amsterdam naar Groningen zat met naast zich een joods jongetje en tegenover zich een NSB-vrouw. Die vrouw bleef van Amersfoort tot Zwolle tegen het kind aanpraten, omdat ze het zo'n aardig kereltje vond. Of die keer dat een vierjarige kleuter die hele lange reis aan een stuk door joodse liedjes zat te zingen en niet stil te krijgen was.
Mevrouw Mien Vooren-Bouwman heeft in de oorlogsjaren heel wat angsten uitgestaan. Voor de Trouw-groep reisde ze met berichten en kopij voor de illegale krant twee keer per week van Groningen naar Amsterdam. Op de terugweg nam ze keer op keer een joods jongetje of meisje mee om dat in het noorden op een veilig onderduikadres af te leveren.
Hoeveel kinderen dankzij haar de oorlog hebben overleefd, heeft ze niet bijgehouden. Maar de onderzoekers van het herdenkingsmonument Yad Vashem in Jeruzalem hebben er wel zoveel geteld - van zes van hen is ook de naam achterhaald - dat ze mevrouw Vooren tot de 'rechtvaardigen onder de naties' rekenen. Dat is de eretitel voor hen die hun leven waagden om joodse medeburgers te redden.
De namen van intussen meer dan 5 500 van deze 'rechtvaardigen', vrouwen en mannen uit heel Europa, onder wie ruim 4 200 uit Nederland, zijn al te lezen in het Yad Vashem-gebouw. Bij de titel horen een medaille en oorkonde, die de Israelische ambassadeur, M. N. Bavly, vandaag in Amsterdam aan mevrouw Vooren en nog acht anderen uitreikt; zes onderscheidingen zijn postuum toegekend.
Het is dat haar man de zaak in gang heeft gebracht en contact met kinderen van toen zocht, anders zou mevrouw Vooren vandaag misschien helemaal niet naar Amsterdam gegaan zijn. Zelf heeft ze nooit aan een onderscheiding gedacht, heeft zoiets ook nooit willen hebben, behalve die van Yad Vashem dan maar daar vraag je zelf natuurlijk niet om. Voorzichtig zegt ze te denken dat het volgens haar wel meer dan die zes met name genoemde kinderen geweest zijn.
"Ik herinner me dat ik eens een rossig meisje heb weggebracht en nog weet ik niet hoe het kind heette." Onlangs, op een Trouw-reunie, kwam een vriendin naar haar toe. "Ze zei: 'Weet je nog dat je vaak met joodse kinderen bij mij kwam?' Dat wist ik niet eens meer."
Mien Bouwman was 23, toen ze met haar koerierswerk voor Trouw begon. Via haar verloofde Wim Speelman - die aanvankelijk voor de verzetskrant Vrij Nederland werkte, daarna als leider van de verspreidersgroep van Trouw en in februari 1945, met de bevrijding in zicht, werd gefusilleerd - rolde ze erin.
"Ik weet nog goed dat Wim op 20 april 1941, op de verjaardag van Hitler, voor het eerst moest onderduiken. Driekwart jaar later kwam de SD bij mij thuis. Er was iets gebeurd waardoor ik wist dat ze zouden proberen via mij Wim te pakken te krijgen, dus ik was niet thuis en ben toen ook ondergedoken."
Hoewel ze haar ouders had beloofd zelf niet met het verzet mee te doen, kwam het er toch van. Na Speelmans arrestatie en ontsnapping - het was toen jaarwisseling 1942-1943 - werd de grond hen te heet onder de voeten en vertrokken ze samen ( "dat viel minder op dan een jongen alleen" ) naar Groningen.
Van daaruit reisde Mien Bouwman per trein voor Trouw naar Amsterdam en bracht daarvandaan dan een joods onderduikertje mee terug naar Groningen, altijd regelrecht naar mensen van de Trouw-groep. Soms kwamen de kinderen uit de beruchte creche tegenover de Hollandse Schouwburg in Amsterdam, soms pikte ze hen op bepaalde adressen op, een andere keer werd haar even gauw-gauw op een tramhalte door een moeder een kind toevertrouwd.
"Dat was vreselijk natuurlijk. Een kind van vier dat haar moeders hand moet loslaten en met een wildvreemde juffrouw mee moet."
Barend Stempel is een van de kinderen van toen die vandaag zeker bij de plechtigheid in Amsterdam aanwezig is. Pas drie jaar was hij, toen hij met die vreemde mevrouw mee moest. Als eerste werd hij uit een groep kinderen op de Keizersgracht gehaald door "tante Mien, ja, ik denk dat ik haar zo noemde, maar dat kan me ook achteraf verteld zijn. Er zijn meer koeriersters geweest die me op sleeptouw hebben genomen, dat is allemaal niet precies meer te achterhalen, maar van haar herinner ik me wel dat ze moederlijk en toch streng overkwam" .
Op zoek naar zijn verleden ( "je blijft je leven lang zoeken" ) stuitte hij op de naam van mevrouw Vooren. Begin jaren zeventig ontmoetten ze elkaar en reisden samen een paar onderduikadressen langs. "Ik had haar zo lang niet gezien, ik herkende haar niet. Maar zij zit in mijn verhaal en ik in het hare. Ondanks de onbekendheid voelde ik me tot haar aangetrokken. Je voelt gewoon: die kan ik vertrouwen. Ik ben een van de kinderen die destijds door haar handen gegaan zijn. Een prettig idee? Natuurlijk, anders was ik er nu niet meer."
Mevrouw Vooren heeft intussen, soms bij toeval, meer van haar 'oorlogskinderen' ontmoet. "Ik vind het verdrietig te merken dat eigenlijk geen mens, ook die kinderen van toen niet, ongeschonden uit de oorlog is gekomen.
Dit voorjaar kreeg ik een uitnodiging voor een bijeenkomst van de voormalige onderduikertjes. Ik heb geschreven dat ik het niet doe, dat kan ik niet meer. Daar heb ik het recht toe, vind ik, ik denk ook dat je dit stuk verleden maar beter kunt laten rusten."