14 september, 2009

Boekbespreking


Vandaag verscheen er op de website van MoreTXT, bureau voor tekst en redactie op het gebied van kunst, cultuur en lifestyle, een prachtige recensie van

WEG VAN MIJN MOEDER

Afgelopen zaterdag was ik in Rotterdam voor de feestelijke presentatie van de eerste roman van mijn vriendin Ellen ten Bruggencate, een boek waarvan de titel minstens voor drie interpretaties vatbaar is: Weg van mijn moeder. De roman, uitgegeven door Uitgeverij Aspekt, werd ten doop gehouden in boekhandel Amesz in de Rotterdamse wijk Kralingen, waar een groot gedeelte van het boek zich afspeelt. Ellen mocht daar meteen meer dan vijftig exemplaren signeren.

Ik heb dit boek van heel dichtbij geboren zien worden. Toen ik Ellen in 2005 leerde kennen, wist ze alleen nog dat ze een boek wilde schrijven over haar eigen herinneringen en het leven van haar moeder, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als verzetsstrijdster actief was geweest voor het illegale dagblad Trouw. In de jaren die volgden heeft ze keihard gewerkt om het verhaal dat ze in haar hoofd had zo op te schrijven dat het ook voor buitenstaanders interessant zou zijn. En ze heeft zich met verve van die taak gekweten: het resultaat is geen navelstaarderige autobiografie zoals je die zo vaak leest van debutanten die denken dat ze Anne Frank wel even kunnen overtreffen, maar een deels waargebeurde, deels fictieve roman – een oorlogsroman, een historische roman, of misschien wel een ontwikkelingsroman – die een prachtig verhaal vertelt in een eenvoudige, trefzekere stijl. Met gebruikmaking van eigen herinneringen en historische feiten vertelt Ellen een verhaal waarin iedereen die ooit volwassen is geworden zich kan herkennen, een verhaal over die moeizame weg van kind tot volwassene – soms ontroerend, soms schrijnend, soms vertederend, soms bevrijdend.

Weg van mijn moeder, de titel zegt het al, gaat over twee vrouwen, een moeder en een dochter, in grofweg drie fases van de geschiedenis. Daar is ten eerste de jonge Puck, een kind dat slim is, grote verwachtingen heeft van het leven, maar die ook al vaak met teleurstellingen moet bekopen. We leren ook haar moeder kennen: een vrouw die soms wat harteloos overkomt vanuit het gekozen kinderperspectief, een moeder die zich door haar jonge dochter maar niet laat begrijpen. Die streng is, geen begrip heeft voor haar gevoelige dochter, en die vooral bezig is met haar carrière als kinderarts. En dan is er de volwassen Puck, de verteller. Een vrouw die inmiddels een eigen gezin heeft, een volwassen zoon, en voor de dood van haar moeder komt te staan. Zij blikt in het boek terug op haar eigen leven én op dat van de vrouw die haar moeder was. Die vrouw zien we ten slotte óók, al ver voordat ze Puck op de wereld zette: de moeder voordat ze trouwde en kinderen kreeg - een jonge, fanatieke verzetsvrouw die wist wat ze wilde en stond voor wat ze deed.

Pucks moeder heeft haar oorlogsverleden als verzetsvrouw in de doofpot gestopt. Min of meer letterlijk: haar geheimzinnige herinneringen zitten veilig opgeborgen in “het kistje met de gouden hoeken” dat altijd prominent in de kamer staat, maar dat tijdens Pucks jeugd nooit open gaat. Als een verleden dat altijd aanwezig is maar halsstarrig wordt verzwegen, of verdrongen.
Puck zelf, als slachtoffer van die zwijgzaamheid, kan maar op één manier die lijn in de geschiedenis doorbreken: door zelf wél op zoek te gaan naar het verleden, door open te schroeven wat er open te schroeven valt, en door met open ogen óók op haar eigen kindertijd te durven terugblikken.

Waar Ellen dan heel erg sterk in blijkt, is in het blootleggen van de zenuwen van menselijke relaties. Ook al spreekt de volwassen Puck met waardering en begrip over de verzetsvrouw die haar moeder als jonge vrouw was, met terugwerkende kracht is de kleine Puck in haar daarmee nog altijd niet bevrijd van de knellende band met haar moeder. De volwassen Puck mag nu dan weten waarom haar moeder in haar jeugd handelde zoals ze handelde, dat vergoelijkt haar gedrag voor de kleine Puck geenszins.

Kennis laat zich herijken, steeds opnieuw – er is vandaag de dag niemand meer die gelooft dat de aarde plat is – maar met herinneringen en gevoelens ligt het anders; die laten zich niet zomaar overschrijven. De kleine Puck blijft in Weg van mijn moeder voortdurend onwetend, onzeker, gekwetst. De volwassen Puck kan al dat kinderverdriet hooguit inbedden in hoofdstukken die relativering en troost bieden; maar ze kan níet de kleine Puck met terugwerkende kracht troosten. De volwassen Puck zien we groeien; ze leert als volwassene steeds beter met verleden en heden om te gaan. Maar de kleine Puck koopt niets voor die kennis. Als lezer gun je het kind zo dat ze haar latere inzichten tóen al had gehad. Maar tegelijkertijd, juist omdat wij weten wat zij nog niet weet, kunnen we een beetje om haar onwetendheid glimlachen. De kennis van de volwassen Puck maakt de beleving van de jonge Puck verteerbaar. Wij weten immers, en naarmate het verhaal vordert weten we dat steeds meer, hoe onmachtig haar moeder eigenlijk zélf was. In die zin kan ontwikkeling troost bieden.
Maar andersom geldt het ook: al dat verdriet van de kleine Puck, in flashbacks door de zoektocht naar het verleden heen geweven, geeft een schrijnend randje aan al die opgedane ontdekkingen en openbaringen van de volwassen Puck. Want met al die kennis heeft ze het kinderverdriet nog niet zomaar uit haar lijf geschud. Van je verleden kom je nooit echt los.

Ik zou iedereen willen aanraden Weg van mijn moeder te lezen. Het schetst een prachtig beeld van het ondergrondse Nederland in de oorlogsjaren, Rotterdam in de tijd van de Wederopbouw, en ons land anno nu, aan het begin van de eenentwintigste eeuw. Maar wat ik nog veel bijzonderder vind: het boek vertelt een prachtig verhaal over de ontwikkeling van jong, onbegrijpend meisje tot zelfstandige, volwassen vrouw, los – of weg – van haar moeder. Dat maakt het boek voor mij zo geslaagd.
UPDATE FOTO'S

 23 november 2010: Hoeiboei
  3 september 2009: Echo
  5 september 2009: Algemeen Dagblad 
  9 september 2009: De Ster
10 september 2009: Boekhandel Amesz
19 september 2009: Trouw
30 september 2009: Uitgeverij Aspekt
              5 mei 2010: toBeMagazine
**********************************************

24 opmerkingen:

annie zei

Wat een mooie , treffende recentie.

Ellen, ik heb op mijn website je boek gepromoot. Hoop zo mijn steentje bij te dragen aan de verkoop ervan, want dat is het waard. ( je gaat op mijn site via INTRODUCTIE naar NIEUWSupdates.Of kende je de weg nog wel?)

Ellen ten Bruggencate zei

Annie, bedankt.

Anoniem zei

annie zei...
Dag Ellen,

Fijn om te lezen dat je zo’n mooie, drukbezochte dag hebt gehad met mooie toespraken en veel boeken hebt kunnen signeren. Het is het meer dan waard!

Eenmaal aan het lezen heb ik je boek in één ruk uitgelezen.
Je hebt alles heel beeldend, haast filmisch beschreven. Het pakte me daardoor meteen. Door het heen en weer gaan in de tijd, de beschrijving van de ontluikende liefde van Puck, de liefde - haat verhouding tussen moeder en dochter, dit alles tegen de achtergrond van het leven in en na de oorlog en moeders rol in het verzet, schiep je een heel sfeervol en indringend boek dat me tot de laatste letter bleef boeien. En het medaillon, het kistje met de gouden hoeken, wat zorgden die voor een goede spanningsopbouw. Ik MOEST doorlezen om te weten wat daarvan de, cruciale,betekenis was.

Je mag met recht trots zijn: het is een mooi, sfeervol, spannend, boeiend en zeer leesbaar geschreven boek. KNAP HOOR!

Ik beveel het iedereen van harte aan. Ook filmproducers !
Succes met het schrijven van je volgende boek en geniet vooral na van je succes nu.

Anoniem zei

Hallo Ellen,

Het is de eerste keer dat ik een autobiografische roman heb gelezen van de hand van iemand die ik ken. Dat is eigenlijk best verwarrend. Het was alsof jij het voorlas. Op momenten dat ik vond dat je mij té persoonlijke dingen vertelde, moest ik mezelf bewust worden dat het hier om een roman ging.
Jij hebt er de nadruk op gelegd dat het geen autobiografie is maar een roman. Als lezer breng ik dan zelf in mijn fantasie de scheidslijn aan. Ik hoop dat de pianospelende vader en de hokey pokey dansende dochter geen fictie zijn. Dat is nl. een overeenkomst tussen jouw jeugd en de mijne! Ineens ging er een deurtje open in mijn herinneringen en dat vond ik erg leuk.

De moeder die jij hebt beschreven, maakt op mij een zeer moedige indruk. Niet alleen haar verzetsverleden maar ook haar keuze om in 1955 te gaan studeren moeten van haar veel kracht hebben gevraagd. Als lezer zie ik een intelligente vrouw die weet wat haar doel is en die dat doel weet te bereiken. Haar standvastigheid brengt misschien wel een chaotisch huishouden met zich mee, maar daar tegenover staat dat zij het gezin, vanwege de ruimere financiële armslag (zij verdient immers meer dan de vader) een kansrijkere positie in de naoorlogse jaren verschaft. Persoonlijk denk ik dat dit voor veel ouders van die generatie het doel was. De kinderen een kansrijke jeugd bieden, die vooral niet zo beroerd mocht aflopen als hun eigen jeugd. Daar hoorde bij dat zo min mogelijk werd gegsproken over de manier waarop ze zelf de overgang van jeugd naar volwassenheid hebben beleefd. Onze kinderen hebben nu ongeveer de leeftijd van onze ouders in 1945. Stel je voor, het verschil!

Ellen, je bent nu schrijver. Het boek ligt in de winkel. Het proces van schrijven is voorbij, je moet het loslaten. Je zult moeten wennen dat iedere lezer met eigen fantasie dingen in je boek leest, die jij niet hebt geschreven of hebt bedoeld. Je weet goed hoe het gaat in leeskringen! Ik laat het lezen aan een vriendin die jou niet kent en ben dan benieuwd wat zij erin leest. En wie weet, moeten wij de schrijver uitnodigen voor uitleg.

met hartelijke groet,
Karoline.

Anoniem zei

Lieve Ellen,

In de trein ben ik direct gaan lezen en je begrijpt dat het thuis werd voortgezet. Het leest heel vlot, af en toe moest ik wel even nadenken, wie is wie ook alweer. Is de naam 'Kist' gefingeerd en staat Els voor Mien Bou(w)man? Mijn nieuwsgierigheid wil ook graag weten of het kistje met inhoud en de DVD bij het geromantiseerde deel horen.
Ik begrijp niet dat Trouw totnutoe geen woord aan jouw boek heeft gewijd, dat zit mij (ook) dwars. Misschien moet ik dat aan de redactie van 'Letter en Geest' laten weten, maar dan wil ik wel eerst jouw instemming.

Liefs,
Sien

Anoniem zei
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Anoniem zei
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Anoniem zei

13/9
Je hebt een geweldige prestatie geleverd. ik heb vanacht en vanmorgen het boek met rode oortjes uitgelezen. Vooral het heden en verleden afwisselend vond ik een hele goede vorm. Het is gelukkig ook ondanks misschien vele weglatingen heel dicht bij je gebleven. Heel ontroerend ook. Ik ben erg trots opje en dat kan je zelf ook zijn. Goed of afkeuring van wie dan ook doet niets af aan deze mooie"bevalling".
Ik verlang al lange tijd naar je te zien en wat uitgebreider te praten, maar begreep dat dit je helemaal opslokte.
Je zag er gisteren fantastisch uit, mooi en in balans!
Je toespraak was ook heel goed. Wat fijn dat je behalve de uitgever zoveel inspirerende lieve mensen om je heen hebt.

Liefs Marijke

Anoniem zei

17/9
Lieve Ellen, ik kon bij Amesz nog een gesigneerd exemplaar bemachtigen
en heb net bij mijn bakkie het uitgelezen. Chapeau!!!!! Ik het begin
vond ik de namen verwarrend, maar na 50 blz was dat geen punt meer. Ik
heb genoten. Ook grappig om te lezen hoe jij sommige familieleden zag
en ervoer. Iedere dag loop ik van de metro naar het Erasmus MC, langs
het huis van Opa en Oma. En zag je a.h.w. Ivanhou kijken en allerlei
herrinringen kwamen er naar boven. Al in het zwarte gat gevallen?

Dank voor je schrijven. Het gaat nu bij mijn buuf/ goede vriendin door
de brievenbus. Ben benieuwd wat zij ervan vindt. Geniet van je
victorie.

Liefs Els

Bert zei

Ha Ellen,

Ik heb je boek uit! Een erg mooi verhaal en zoals anderen hier ook al gezegd hebben erg prettig geschreven. Ik ga het zeker aan mensen kado doen in de toekomst. Ook ik zie er wel een film in, trouwens ....

Kom maar op met het volgende boek, zou ik zeggen! :)

Cheers,
Bert

Anoniem zei

20-9

Lieve Ellen,
Zaterdagmorgen om 07 uur viel Trouw in de brievenbus. Heb tegelijk gekeken
in de bijlage Letter en Geest. Inderdaad trof ik een korte aankondiging aan
van jouw boek onder de rubriek 'fictie'. Wat mager, maar meer van helemaal
niets.
Ik vond jouw boek prettig om te lezen, veel herkenbare episoden uit het
leven van jouw moeder en de weg die zij en jij hadden te gaan. Ik hoop dat
de afronding van deze geschiedenis jouw ook goed doet. Het is een prestatie
om dat op de door jou gekozen manier te doen.
We hopen op vervolg-publicaties van Ellen ten Bruggencate!
met groet van huis-tot-huis.
Sien

Anoniem zei
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Anoniem zei

Reacties op:

www.bol.com en

http://chimsky.nl/?p=1135

Ger zei

Waar ik zelf al enige jaren doende ben het verzetsverleden van mijn oom en naamgenoot in kaart te brengen zag ik vanwege de relatie met de koeriersactiviteiten van Trouw al enige maanden uit naar het verschijnen van het verhaal in boekvorm.Met name de passage over Apeldoorn heeft mij geraakt omdat daarbij zijdelings een familielid in het geding kwam.
Dat er in de oorlogsjaren contacten zijn geweest tussen uw moeder en betrokkene is evident.
Overigens is uw moeder ook enige
tijd actief geweest in Limburg.
(ref. Dr.A.P.M. Cammaert)
Hierbij een handreiking om tot info uitwisseling te komen.
Overigens en zeker niet in de laatste plaats qua opbouw,stijl en inhoud een zeer lezenswaardig
boek. Een aanrader !!

Ger

Ellen ten Bruggencate zei

@Ger,

Bedankt voor deze reactie. Mijn moeder heeft meegewerkt aan "Het verborgen front" van Cammaert. Zeker weet ik van haar activiteiten in Limburg. Komt ook vluchtig ter sprake in mijn roman.
Mijn boek is geen historisch naslagwerk, er komt wel degelijk fictie in voor. Maar zelfs de feiten op zich zijn een verhaal waard.

Anoniem zei

28/8Lieve Ellen,

Met het grootste plezier heb ik je boek gelezen. Je kunt bijna wel zeggen verslonden. Het leest als een trein. In het begin vond ik de namen wat moeilijk uit elkaar te houden, maar dat loste zich ook op na enige tijd.Het bleef me boeien tot de laatste blz.

Ik hoop, dat er nogal wat fictie inzit, want sommigen van je jeugdverhalen raakten me tot op het bot.

Ik kijk uit naar je volgende boek en dank je voor het leesplezier dat je ons hebt bezorgd.

liefs van Jola

Anoniem zei

Dat je een boek aan het schrijven was wist ik van tante Greet, die dat weer wist van tante Claartje. Dat het zo'n ontroerend mooi en goed geschreven boek zou worden kon ik niet vermoeden. Wietske en ik hebben het in een adem uitgelezen. Heel bijzonder zo'n boek, dat soms ook wel dicht bij mij kwam. Mede doordat jouw moeder ca. 35 jaar geleden mij al het een ander had verteld. Zij vond dat nodig vanwege mijn relatie met oom Tjeerd. Ik had het eigenlijk liever niet geweten. Oom Tjeerd en tante Lenie zijn belangrijk voor mij geweest. Wel ben ik beter gaan begrijpen waarom de man was zoals hij was.
Naar aanleiding van het boek heb ik je nog wel meer te vertellen. Of heb je het onderwerp afgesloten?
Kees

6:20 PM

Ellen ten Bruggencate zei

Kees, je reactie ontroert mij. Dank! Ja, het komt ook dichtbij jou, maar zo te lezen ben je daar goed mee omgegaan.

Niet alles wat ik in mijn zoektocht te weten ben gekomen heb ik gebruikt voor mijn boek. Dat er meer is weet ik, maar mijn boek is geen geschiedschrijving, doch een roman. En ik wilde ook niet te veel van het pad afwijken, als je begrijpt wat ik bedoel. Als je hier nog eens op reageert met je eigen e-mailadres kan ik je persoonlijk benaderen. Uiteraard plaats ik die reactie dan niet.

Liefs voor jou en Wietske.

Anoniem zei

25/11
Overgenomen van een reactie op een ander onderwerp:

Ik heb genoten van je boek: erg pakkend. Het nestelde zich meteen in mijn hoofd en bleef daar nog een tijdje zitten, ook toen ik het boek uit had. Mijn welgemeende complimenten!

Wampie

Anoniem zei

Dag Ellen.
We(de mensen van de boerderij) hebben het boek met veel interesse gelezen. Ben en Hannie zijn wij ons op bezoek geweest en hebben het boek achtergelaten. De spanning in het boek was mede de oorzaak van het in 1 keer uitlezen van dit boek.
Museum de Scheper heeft sudsidie ontvangen voor het project Erfgoed van de oorlog. Het museum in in het bezit van exemplaren van het illegaal gedrukte blad "De Blaozepieper"Dit blad is gedrukt toen "Trouw" niet mee gedrukt kon worden.Ellen mocht je belangstelling hebben voor een kopie van dit blad laat het mij dan weten via Ben. Overigens van Trouw zijn ook exemplaren bewaard gebleven.
De mensen van de opkamer

Anoniem zei

Dag Ellen,
Ik heb je boek net uit.
Goed geschreven ,vond ik.Ik werd er toch ook wat triest van.De gevolgen van het verwerken van de oorlog van je moeder. Voor jou heel wat!
Ik heb je wel eens geschreven dat ik Mien Bouwman gekend heb als de verloofde van, door mijn familie betreurde, neef Wim Speelman.
Ik vond het zo treffend dat zij,Mien, goed contact heeft gehouden met Wims familie.Wims moeder was de gezellige, warme zus van mijn oma.Ze heette tante Bets.
Met één van de jongere dochters heb ik nog wel eens contact. Ze is dus een achternicht van mij.
Wims foto stond altijd op de schoorsteen bij mijn grootouders in Dordt naast de foto van mijn oom die op 11 mei is doodgeschoten, een veelbelovende jurist 30 jaar oud.
Ik hoop dat het met je man beter gaat. Heel veel sterkte. Het is heel wat!
Veel geluk met je boek verder.
Groeten
Dicky Kooijmans-Vreeken
Ermelo

Anoniem zei

**********************************************************
In één ruk heb ik WEG VAN MIJN MOEDER uitgelezen.
Ik ben erg onder de indruk.
Ten eerste over de schrijfstijl. Pakkende zinnen, erg open - ook waar dat pijnlijk is voor de schrijfster.
Regelmatig moest ik lachen om de humor waarmee de belevenissen van Puck zijn beschreven.
Zoals wanneer zij over haar eerste ontmoetingen met haar latere echtgenoot Joep vertelt. Nadat hij bij haar ouders heeft gegeten, vraagt Joep fluisterend of ze bij haar thuis altijd van plastic borden eten. Puck antwoordt dat die na een vakantie in de kast zijn terechtgekomen en dat haar moeder dat eigenlijk wel gemakkelijk vond. Het contrast met het eerste diner bij haar schoonfamilie is groot.
Je ziet Puck voor je. Ellen schrijft beeldend.

De serieuze inhoud van WEG VAN MIJN MOEDER heeft me geroerd. Heel bijzonder om een boek te lezen dat is gebaseerd op een familie die ik deels zelf, deels uit de verhalen van mijn ouders, goed denk te kennen. Een familie die gevormd en gescheurd is door gebeurtenissen in de tweede wereldoorlog.

Het boek geeft een beklemmende en rauwe inkijk in de wereld en de keuzes van mensen die in de oorlog in het verzet opereerden. En hoe dat alles na de oorlog doorwerkte in hun levens.

WEG VAN MIJN MOEDER is een aanrader!
Regine Bowles
******************************************************

Suzanne Hillen zei

Hoi Ellen,

is dit boek nog te bestellen?

Zo ja, laat me weten waar.

Dank je,

Suzanne Hillen
(ooit zaten we samen in het 'illustere' meisjes dispuut 'de Zonnebloem'!

Ellen zei

Hee Suzanne,

Wat leuk!

Durf je je e-mailadres hier achter te laten, dan neem ik contact met je op.